Pogrzeb w czasach pandemii koronawirusa. Wytyczne władz kościelnych i państwowych

• Dorota Kraskowska
• /
• 19 marca 2020

Uroczystości religijne i zakaz zgromadzeń powyżej 50 osób

Rząd tydzień temu zakazał organizacji zgromadzeń powyżej 50 osób. Zakaz ten dotyczy spotkań służbowych, prywatnych, imprez sportowych, kulturalnych, demonstracji, marszów, a także wszelkich uroczystości o charakterze religijnym: mszy, nabożeństw, rekolekcji, pielgrzymek oraz pogrzebów. Jeszcze w ubiegłym tygodniu Kościół opierał się restrykcjom wydawanym na czas epidemii. Abp. Stanisław Gądecki  w oświadczeniu pisał: Tak jak szpitale leczą choroby ciała, tak kościoły służą m.in. leczeniu chorób ducha, dlatego niewyobrażalne, abyśmy nie modlili się w naszych kościołach.

Aktualizacja 24 marca 2020: rząd wprowadza nowe ograniczenia dotyczące przemieszczania się oraz organizacji zgromadzeń. Surowe regulacje dotyczą również mszy, nabożeństw i pogrzebów — liczba uczestników tych uroczystości jest ograniczona do 5 osób.

Aktualizacja 20 kwietnia 2020: liczba uczestników pogrzebu (na cmentarzu, podczas mszy w kościele) może wynosić maksymalnie 50 osób, w wyłączeniem osób sprawujących ceremonię i obsługujących pochówek na cmentarz. 

Szerząca się na całym świecie epidemia, a także fala krytyki takiego stanowiska wpłynęły na zmianę postawy Kościoła. Obecnie wierni mają dyspensę od osobistego udziału w niedzielnej mszy, co oznacza, że nieobecność w kościele z obawy przed pandemią koronawirusa nie jest grzechem. A oto najnowsze rekomendacje Rady Stałej Konferencji Episkopatu Polski: zgodnie z kan. 87 §1 Kodeksu Prawa Kanonicznego, dyspensa od obowiązku niedzielnego uczestnictwa we mszy św. do 29 marca br. zostaje udzielona następującym wiernym:

1. w podeszłym wieku,

2. z objawami infekcji (podwyższona temperatura, kaszel, katar),

3. dzieciom i młodzieży oraz dorosłym, którzy opiekują się osobami starszymi i chorymi,

4. wszystkim, którzy obawiają się zakażenia.

Ponadto hierarchowie zalecają przyjmowanie komunii na rękę, rezygnację z napełniania kropielnic kościelnych wodą święconą i podawania ręki na znak pokoju. Rekolekcje wielkopostne dla dzieci i młodzieży zostały zawieszone, natomiast w przypadku rekolekcji dla dorosłych — tę decyzję władze kościelne pozostawiają roztropnemu rozeznaniu księży proboszczów.

Wytyczne Kościoła w kwestii organizacji pogrzebów w czasach pandemii

Polskie Stowarzyszenie Pogrzebowe zaleca, aby msze żałobne w stanie zagrożenia epidemicznego odbywały się tylko na cmentarzach, ale i tak ostateczną decyzję w tej kwestii podejmuje Kościół. W Polsce mamy 14 archidiecezji — instytucji wyższej administracji kościelnej, tzw. arcybiskupstwa i 27 diecezji podlegających biskupom. Wytyczne poszczególnych jednostek różnią się w kwestii zasad organizacji pogrzebów w czasach ogłoszonego stanu zagrożenia epidemicznego. Ale zdecydowana większość z nich stara się przestrzegać zakazu organizacji zgromadzeń powyżej 50 osób. 

Archidiecezja warszawska ogranicza możliwość uczestnictwa wiernych we mszach św. do osób zamawiających intencję mszalną, a wypadku pogrzebu — zaleca, aby uczestniczyła w nim tylko najbliższej rodzina.

Diecezja gliwicka na czas pandemii wdrożyła radykalne rozwiązania: msza żałobna odbywa się w dniu ceremonii, ale bez udziału rodziny i znajomych osoby zmarłej (sine populo). Mszę można przełożyć na inny termin. Uroczystości pogrzebowe mają być ograniczyć tylko do trzeciej stacji, czyli na na cmentarzu, a w ceremonii może uczestniczyć maksymalnie 50 osób.

Diecezja sandomierska informuje, aby w pogrzebie uczestniczyli jedynie najbliżsi, a grono żałobników nie przekraczało 50 osób. Podobne zalecenia obowiązują w Archidiecezji Poznańskiej. 

Archidiecezja Wrocławska wysłała parafiom zalecenia, aby pogrzeby trwały krócej, a w mszach żałobnych uczestniczyła tylko najbliższa rodzina zmarłego.

CZYTAJ TEŻ Emocjonalna tarcza antykryzysowa na czas pandemii. Gdzie szukać wsparcia psychologicznego?

Czy ksiądz ma prawo odmówić pochówku z obawy przed zarażeniem koronawirusem?

Prawo kanoniczne przewiduje odmowę pochówku na cmentarzu katolickim w kilku sytuacjach: jeśli zmarły był jawnogrzesznikiem, apostatą, heretykiem, albo wybrał spalenie swojego ciała z motywów przeciwnych wierze katolickiej. Ale księdza obowiązuje również prawo świeckie, które nakazuje pochowania zmarłego, bez względu na wyznanie, na katolickim cmentarzu, jeśli w okolicy nie ma cmentarza komunalnego. 

Żadne prawo, ani kanoniczne, ani świeckie, nie daje księdzu prawa odmowy pochówku w związku z epidemią koronawirusa. Duchowny powinien działać zgodnie z zaleceniami, jakie w związku z tą sytuacją wydały władze kościelne oraz Główny Inspektorat Sanitarny.

CZYTAJ TEŻ Czy w Polsce można założyć prywatny cmentarz?

Jestem na kwarantannie. Czy mogę iść na pogrzeb zmarłego członka rodziny?

Kwarantanna to 14-dniowa izolacja zdrowych osób, które miały kontakt z chorymi lub podejrzewanymi o zakażenie koronawirusem. Obowiązkowej kwarantannie podlegają od niedzieli 15 marca wszyscy przekraczający granice Polski. Ministerstwo Zdrowia podaje, że  obecnie kwarantanną objętych jest 21 993 osób, a 35 192 jest zgłoszonych do kwarantanny po powrocie do kraju (dane z 19.03). 

W czasie kwarantanny nie wolno wychodzić z domu, nawet do sklepu po zakupy i na spacery z psem, nie wolno zapraszać nikogo do domu, trzeba ograniczyć kontakt z członkami rodziny (odległość 2 m), informować o swoim stanie pracownika Inspekcji Sanitarnej. A to oznacza, że niestety, osoba poddana kwarantannie nie może również uczestniczyć w uroczystości pogrzebowej. 

Wszyscy przebywający na kwarantannie powinni liczyć się z tym, że mogą być poddani kontroli policji. Za nieprzestrzeganie kwarantanny można zapłacić mandat w wysokości 5 tys. zł, a nawet iść do więzienia! Jeśli prokurator oceni, że osoba, która złamała nakaz kwarantanny naraziła w ten sposób zdrowie lub życie innych — może domagać się orzeczenia kary pozbawienia wolności nawet do 8 lat.

Aktualizacja 20 marca: w Polsce zostaje wprowadzony stan epidemii. Minister Szumowski podczas konferencji prasowej informuje o zwiększeniu kary grzywny za nieprzestrzeganie zasad kwarantanny — grzywna wzrasta z 5 tys. na 30 tys. złotych.

Dwa dni temu TVN24 poinformował, że obsługa sklepu w woj. opolskim wezwałą policję, ponieważ usłyszała, jak jeden z klientów rozmawiając przez telefon wspomniał, że właśnie przebywa na kwarantannie. Oczywiście zakupów w sklepie nie da się w żaden sposób porównać z obecnością na pogrzebie bliskiego, co nie zmienia faktu, że obie te sytuacje stwarzają zagrożenie rozprzestrzeniania się COVID-19, dlatego zalecenia są tak restrykcyjne i bezwzględne. Ku przestrodze — Polsat News podał 7 marca informację, że wśród 25 uczestników pogrzebu w Alavie (prowincja w północnej Hiszpanii) pozytywny wynik na koronawirusa stwierdzono u 25 osób.

CZYTAJ TEŻ Co z opieką nad dziećmi, gdy rodzice chorują na koronawirusa?

Czy w czasach koronawirusa jest możliwa e-spowiedź?

Przepisy prawo kanonicznego są w tej kwestii  jasne — zgodnie z Kan. 964 § 1 miejscem właściwym przyj­mowania spowiedzi jest kościół lub kaplica. Spowiedź poza konfesjonałem jest oczywiście możliwa, księża spowiadają chorych w szpitalach i domach, ale zawsze jest to osobisty kontakt spowiednika i grzesznika. Zdaniem Kościoła, spowiedź w internecie nie oddaje prawdziwej natury sakramentu. Kapłani ostrzegają, że strony oferujące możliwość wyspowiadania się on-line nie mają nic wspólnego z Kościołem. 

Na razie prawo kanoniczne nie przewiduje możliwości spowie­dzi za pośrednictwem urządzeń tech­nicznych. Od stuleci wiadomo, że Kościół nie należy do instytucji, które elastycznie i dynamicznie dostosowują się do zmieniających się oczekiwań wiernych, ale może w czasach, kiedy w kościołach modli się coraz mniej wiernych i maleje liczba powołań i księży, instytucja przychylniejszym okiem spojrzy na możliwości płynące z wykorzystania nowych narzędzi?

CZYTAJ TEŻ Kiedy otworzą zakłady fryzjerskie i gabinety kosmetyczne?

Wytyczne GIS dla branży pogrzebowej w związku z COVID-19

Jak czytamy na na stronie Polskiej Izby Branży Pogrzebowej, organizacja zwróciła się do Głównego Inspektora Sanitarnego o przesłanie wytycznych dla zakładów pogrzebowych oraz zarządców cmentarzy w związku z pandemią koronawirusa COVID-19: W szczególności wystąpiliśmy o przesłanie wytycznych dotyczących zasad postępowania ze zwłokami osób zmarłych na koronawirusa COVID-19 (odbiór ze szpitala, przechowanie w chłodni, przygotowanie do pochówku lub kremacji, transport, pochowanie do grobu) ze szczególnym uwzględnieniem ochrony personelu zakładów pogrzebowych i cmentarzy.

GIS w odpowiedzi przesłanej 11 marca podaje szczegółowe wytyczne na temat postępowania ze zwłokami zmarłych w wyniku zakażenia COVID-19, m.in.: dotykanie zwłok jest niedozwolone poza czynnościami związanymi z obmyciem (płynem dezynfekującym), ubraniem i ułożeniem zwłok w trumnie, na dnie trumny umieszcza się warstwę substancji płynochłonnej o grubości 5 cm, a niezwłocznie po złożeniu zwłok w trumnie, trumnę zamyka się szczelnie i obmywa z zewnątrz płynem dezynfekcyjnym. Szczegóły TUTAJ.

CZYTAJ TEŻ Rząd ogłasza tarczę antykryzysową — kto otrzyma wsparcie?

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.