Zaległości podatkowe w Polsce. Jaką mamy sytuację?

VAT – lider zaległości

VAT (podatek od wartości dodanej) stanowi największą część zaległości podatkowych w Polsce, z kwotą wynoszącą 92,577 mld zł. Jest to problem, który nie tylko utrzymuje się na wysokim poziomie, ale również nie wykazuje znaczących oznak poprawy. Prof. Witold Modzelewski identyfikuje dwie główne przyczyny tego stanu rzeczy. 

Nie tylko polska gospodarka ma się źle. PMI Wielkiej Brytanii spada Damian Jemioło

Według niego, jednym z głównych problemów jest sama konstrukcja podatku VAT w Polsce. Zaległości w tym podatku sięgają około 40% bieżących dochodów, co jest stanem alarmującym. Mimo prób reformy w ostatnich latach, główne patologie tego podatku nie zostały usunięte. Obejmują one m.in.: skomplikowany system stawek, brak efektywnych mechanizmów kontroli i ograniczone możliwości odzyskania niewypłaconego VAT-u przez przedsiębiorstwa.

Pandemia COVID-19 miała znaczący wpływ na zdolność władz do egzekwowania należności podatkowych. Zasoby zostały przesunięte na walkę z pandemią i wsparcie gospodarki, co w praktyce oznaczało mniejszą liczbę kontroli i audytów podatkowych. To stworzyło pewnego rodzaju "wakuum regulacyjne", które niektóre podmioty gospodarcze wykorzystały, unikając płacenia VAT-u.

Długoterminowe konsekwencje

Brak efektywnej kontroli i egzekwowania VAT-u ma szereg negatywnych konsekwencji:

• zaległości w VAT-u odbijają się na całym budżecie, ograniczając możliwości inwestycji publicznych i finansowania usług społecznych,
• przedsiębiorstwa, które płacą swoje podatki na czas, są niewłaściwie obciążone, podczas gdy te, które unikają płacenia, korzystają z nierówności systemu,
• skomplikowany i niesprawiedliwy system VAT może zniechęcić przedsiębiorców do rozpoczynania lub kontynuowania działalności gospodarczej.

Problem zaległości w VAT-u jest złożony i wymaga zdecydowanych działań ze strony władz. Nie jest to tylko kwestia braku środków w budżecie, ale również problem społeczny i gospodarczy, który może mieć długotrwałe konsekwencje. Potrzebne są głębokie reformy i stałe mechanizmy kontroli, aby zaradzić temu problemowi.

Inne podatki

Oprócz VAT, który dominuje w zaległościach podatkowych w Polsce, istnieją również inne podatki, które również generują znaczące zaległości: CIT (podatek dochodowy od osób prawnych) i PIT (podatek dochodowy od osób fizycznych). Dlaczego zaległości w niektórych podatkach, takich jak podatek od gier i podatek od sprzedaży detalicznej, znacząco się zmniejszyły?

Ceny nieruchomości w największych miastach znowu w górę Damian Jemioło

Zaległości w zakresie akcyzy wyniosły 10,207 mld zł. Wysoka pozycja tego podatku w rankingu zaległości jest często tłumaczona działalnością podmiotów wprowadzających towary, takie jak paliwa, alkohol czy papierosy, w tzw. szarą strefę. Nielegalny obrót tymi towarami nie tylko uchyla się od opodatkowania, ale również stanowi zagrożenie dla legalnych przedsiębiorców i konsumentów.

Z kolei zaległości w zakresie CIT wyniosły 9,914 mld zł, a w zakresie PIT – 8,642 mld zł. W przypadku CIT, zaległości mogą wynikać z różnych czynników, takich jak złożoność systemu podatkowego, zmiany w przepisach czy ogólna sytuacja gospodarcza. W przypadku PIT, zaległości mogą być efektem zarówno unikania podatków przez osoby fizyczne, jak i braku efektywnych mechanizmów kontroli ze strony organów podatkowych.

Spadek zaległości w niektórych obszarach

W kontekście ogólnego wzrostu zaległości podatkowych w Polsce, pewnym zaskoczeniem jest spadek niedopłat w zakresie podatku od sprzedaży detalicznej oraz podatku od gier. 

Najbardziej zaskakujący jest drastyczny spadek zaległości w zakresie podatku od sprzedaży detalicznej – z 59,771 mln zł do zaledwie 3,351 mln zł. Możliwe przyczyny tego fenomenu:

• możliwe, że wprowadzone zmiany w przepisach podatkowych uczyniły system bardziej efektywnym i łatwiejszym do zrozumienia dla przedsiębiorców,
• wprowadzenie nowych narzędzi analitycznych i audytowych mogło zwiększyć efektywność działań kontrolnych,
• pandemia i związane z nią ograniczenia mogły wpłynąć na model biznesowy wielu firm, co z kolei mogło wpłynąć na spadek zaległości.

Z kolei zaległości w podatku od gier zmniejszyły się z 53,733 mln zł do 37,071 mln zł. Jakie tu mogły być przyczyny?

• możliwe, że organy kontrolne zwiększyły swoje działania w tym obszarze,
• regulacje prawne mogły zostać dostosowane do skuteczniejszego ściągania podatków lub też sama branża gier mogła przejść transformację, która wpłynęła na liczbę transakcji podlegających opodatkowaniu.

Ewidencja pracy Ukraińców wyzwaniem dla PolakówMonika Świetlińska

Eksperci zaznaczają, że spadek w zaległościach może wynikać z różnych czynników i potrzebna jest szczegółowa analiza. Może to być wynik zarówno działań ze strony rządu, jak i zmian w samych branżach.

Zaległości podatkowe w Polsce są problemem, który nie zanika, a wręcz ma tendencję do narastania. VAT pozostaje głównym "liderem" zaległości, a eksperci nie są optymistyczni co do możliwości szybkiego rozwiązania tego problemu. Potrzebne są zdecydowane działania ze strony władz oraz głęboka analiza przyczyn tego stanu rzeczy.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.