Zbrodnia wojenna, zbrodnia przeciwko ludzkości, zbrodnia przeciwko pokojowi, ludobójstwo - czym się różnią?

Międzynarodowy Trybunał Wojskowy

Nikt chyba nie przypuszczał, że w XXI wieku będzie potrzeba powrotu do zapisów z czasów II wojny światowej, by dowiedzieć się, m.in. jak reagować w czasie militarnej agresji. Kiedy zakończyła się wojna, zwycięskie państwa: Stany Zjednoczone, ZSRR, Wielka Brytania i Francja w 945 roku podpisały porozumienie londyńskie, na mocy którego powstał Międzynarodowy Trybunał Wojskowy. 

[AKTUALIZACJA] Bestialstwo! Rosjanie zrzucili bomby na budynek, choć widzieli napis DZIECIMonika Świetlińska

Miał on za zadanie osądzić zbrodniarzy wojennych na terenie Europy i podzielił przestępstwa wojenne na trzy kategorie. 

1. Zbrodnie przeciwko pokojowi: „planowanie, przygotowywanie, rozpoczynanie lub prowadzenie wojny napastniczej albo wojny będącej pogwałceniem traktatów, porozumień lub zapewnień międzynarodowych albo współudział w ogólnym planie lub zmowie w celu dokonania jednego z wymienionych czynów”

2. Zbrodnie wojenne: “pogwałcenie praw i zwyczajów wojennych – morderstwa, znęcanie się lub deportacje na roboty przymusowe albo w innym celu ludności cywilnej obszaru okupowanego, mordowanie lub znęcanie się nad jeńcami wojennymi lub osobami na morzu, zabijanie zakładników, rabunek własności publicznej lub prywatnej, bezmyślne burzenie miast lub wsi, powodowanie spustoszeń nie usprawiedliwionych koniecznością wojenną”

3. Zbrodnie przeciwko ludzkości: “morderstwa, wytępienie, obracanie ludzi w niewolników, deportacja i inne czyny nieludzkie, których dopuszczono się przeciwko jakiejkolwiek ludności cywilnej, przed wojną lub podczas niej, albo prześladowania ze względów politycznych, rasowych lub religijnych przy popełnianiu jakiejkolwiek zbrodni wchodzącej w zakres kompetencji Trybunału lub w związku z nią, niezależnie od tego, czy było to zgodne, czy też stało w sprzeczności z prawem kraju, w którym zbrodni dokonano.”

Od 17 marca każdy Polak może kupić sprzęt opancerzony i ochronnyMartyna Kowalska

Definicje zbrodni powstałe podczas Konwencji Genewskich z 1949 roku zapisano w Statucie Rzymskim Międzynarodowego Trybunału Karnego, mówiącym, że wszystkie te zbrodnie są  poważnym naruszeniem praw humanitarnych podczas konfliktu. Dodajmy, że statut ten został przyjęty w 1998 roku.

Zbrodnia wojenna — trzy aspekty

Dziś zbrodnię wojenną definiujemy jako zbrodnią popełnioną na dużą skalę, będącą częścią planu lub polityki. Do tej kategorii zaliczono między innymi dokonywanie bezprawnie i samowolnie poważnych zniszczeń nieusprawiedliwionych koniecznością wojskową: branie zakładników, ataki na instytucje pomocy humanitarnej lub misje pokojowe, używanie osób cywilnych jako żywych tarcz, werbowanie dzieci poniżej 15 lat do sił zbrojnych, poddawanie osób, które należą do strony przeciwnej doświadczeniom medycznym lub naukowym – nieusprawiedliwionym względami medycznymi (Olga Niewiada, De Securitate nr 11 2015).

Według prawa międzynarodowego, o tym, czy dopuszczono się zbrodni wojennej decydują trzy aspekty: 

• rozróżnienie – walczące strony muszą stale stosować rozróżnienie między siłami przeciwnika a ludnością cywilną. Na przykład atakowanie koszarów wojskowych, w których wiadomo, że schronili się cywile i osoby nieuczestniczące w walkach może być zbrodnią wojenną, czy atakowanie bazy wojskowej, której generatory zaopatrują okoliczne szpitale w energię elektryczną.

• proporcjonalność – armia nie ma prawa odpowiadać na atak z nadmierną agresją

• ostrożność – strony konfliktu mają obowiązek unikać lub minimalizować szkody ludności cywilnej.

Kara za zbrodnię wojenną

Wyroki za zbrodnie wojenne wydaje Międzynarodowy Trybunał Karny z siedzibą w Hadze.

Czy państwo w czasie pokoju może odebrać mi auto?Monika Świetlińska

Zbrodniarze wojenni mogą być skazani na kary więzienia, w tym z dożywociem. Trybunał nie przewiduje wyroków śmierci.

Ludobójstwo

Jak podaje Instytut Pamięci Narodowej, twórcą pojęcia „ludobójstwo” był polski prawnik pochodzenia żydowskiego dr Rafał Lemkin (1901–1959). 

- W 1933 roku wyodrębnił w referacie wygłoszonym na Międzynarodowej Konferencji dla Unifikacji Prawa Karnego w Madrycie oraz w artykule na łamach „Internationales Anwaltsblatt” tzw. przestępstwa nowego typu, godzące w interesy całej ludzkości, wśród nich „akty barbarzyństwa” zdefiniowane jako działanie przeciwko życiu ludzkiemu, podjęte w zamiarze zniszczenia określonej grupy rasowej, religijnej lub społecznej oraz „akty wandalizmu” rozumiane jako czyny przeciwko dziedzictwu kulturowemu grup narodowych - czytamy w serwisie IPN. 

W 1944 roku wydał książkę “The Axis Rule in Occupied Europe”, przedstawiając w niej poglądy na nowy typ zbrodni przeciwko ludzkości, tworząc termin „genocidium” (ludobójstwo).

Podtrzymano stopnie alarmowe na terenie RPMartyna Kowalska

Rozumiał je jako zorganizowane działania, mające na celu zniszczenie narodu lub grupy etnicznej poprzez dezintegrację instytucji, kultury, języka, świadomości narodowej i religijnej, gospodarczych podstaw egzystencji, a następnie pozbawienie ludzi bezpieczeństwa, wolności, zdrowia, godności i ostatecznie życia.

Co to jest korytarz humanitarny?

W czasie wojny trzeba zadbać o bezpieczeństwo rannych, chorych, seniorów, kobiet i dzieci i ewakuować ich z okolicy toczonych walk. ONZ definiuje korytarze humanitarne jako jedną z form tymczasowego wstrzymania działań zbrojnych i strefę zdemilitaryzowaną na określonym obszarze, przez określony czas. Korytarze humanitarne powstają po to, by móc przez nie przetransportować pomoc humanitarną, jedzenie, wodę, pomoc medyczną i ewakuować ludność.

Gwałt i przemoc seksualna

Rzymski Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego sporządzony w Rzymie 17 lipca 1998 uznaje, że “formą zbrodni wojennych mogą być też przemoc seksualna i gwałt. Przemoc ta, musi być częścią zorganizowanego działania państwa lub organizacji, przy czym atak ma w Statucie szczególne znaczenie. Art. 7. ust. 3 stanowi, że dla celów Statutu przyjmuje „słowo gender rozumiane jako odnoszące się do dwóch płci, męskiej i żeńskiej w kontekście społeczeństwa” (Olga Niewiada, De Securitate nr 11 2015).

Putin uznany w USA za zbrodniarza wojennegoMonika Świetlińska

Podczas konferencji rzymskiej nie osiągnięto jednak sukcesu w rozciągnięciu zakresu zbrodni wojennych dotyczących kwestii użycia broni jądrowej oraz stosowania min przeciwpiechotnych. Uznano, że problem ten jest jeszcze „przedwczesny”.

Dzieci a zbrodnia wojenna 

“Dzieci są coraz częściej ofiarami ludobójstwa, zbrodni przeciwko ludzkości oraz zbrodni wojennych. Jednym z najważniejszych osiągnięć Statutu jest to, że po raz pierwszy w prawie międzynarodowym pobór i użycie dzieci poniżej 15 lat jako żołnierzy w konfliktach, uznane zostało za zbrodnię wojenną (nie osiągnięto jednak kompromisu, by próg ten podnieść do 18 lat). Ponadto Statut, obejmuje też swoją jurysdykcją zbrodnie, które szczególnie dotykają dzieci. Są to: przeniesienie dzieci do innej grupy etnicznej kwalifikowane jako ludobójstwo oraz handel dziećmi kwalifikowany jako zbrodnia przeciwko ludzkości.” (Olga Niewiada, De Securitate nr 11 2015)

Wojna agresywna

Wojna agresywna to najpoważniejsze zagrożenie dla międzynarodowego pokoju. Uznana jest za „najcięższą zbrodnię prawa międzynarodowego, gdyż z niej wynikają inne zbrodnie, a sama pochłania największą liczbę ofiar i powoduje największe zniszczenie” (K. Masło, Zbrodnia agresji w Statucie Międzynarodowego Trybunału Karnego, 2005).

Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych zdefiniowało wojnę agresywną jako „użycie siły zbrojnej przeciwko suwerenności, integralności terytorialnej lub politycznej niezależności drugiego państwa, albo w jakikolwiek inny sposób niezgodny z Kartą Narodów Zjednoczonych”. 

Potężny mur oddziela Polskę od Białorusi [FILM]Monika Świetlińska

“W połowie 1999 roku państwa biorące udział w pracach nad Statutem Międzynarodowego Trybunału Karnego, przedstawiły propozycję, co do definicji zbrodni agresji. Uznano, że zbrodnia agresji „obejmuje planowanie, przygotowanie, wszczynanie lub prowadzenie wojny napastniczej”. Natomiast koordynator ds. Zbrodni Agresji w „Szkicu podsumowania dyskusji” przedstawionym w 2002 roku zaproponował uznanie za zbrodnię agresji tylko takie użycie sił zbrojnych, które z uwagi na charakter, zasięg i ciężar gatunkowy stanowi rażące naruszenie Karty Narodów Zjednoczonych.” (Olga Niewiada, De Securitate nr 11 2015)

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.