W jaki sposób prawo chroni nauczyciela?

Ochrona nauczyciela zapewniona przez Kartę Nauczyciela

Ustawą z dnia 11 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2007 r. nr 80, poz. 542), do Karty Nauczyciela został dodany zapis przyznający nauczycielowi status funkcjonariusza publicznego i wynikającą z tego tytułu ochronę. Zmiana ta weszła w życie 24 maja 2007 r. Zgodnie z treścią art. 63 ust. 1 Karty Nauczyciela „nauczyciel, podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, korzysta z ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.)”. Natomiast ust. 2 stwierdza, że „organ prowadzący szkołę i dyrektor szkoły są obowiązani z urzędu występować w obronie nauczyciela, gdy ustalone dla nauczyciela uprawnienia zostaną naruszone”. Przepis ten został dodany do Karty Nauczyciela w odpowiedzi na postulaty środowiska oświatowego, które domagało się wzmocnienia rangi zawodu nauczyciela poprzez zapewnienie im ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.

Czy nauczyciel jest funkcjonariuszem publicznym?

Nauczyciele, choć korzystają z gwarancji ochrony przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych, nie są uznawani za funkcjonariuszy publicznych, co skutkuje brakiem zastosowania do nich odrębnego reżimu prawnego dotyczącego przestępstw popełnionych przez funkcjonariuszy publicznych, takich jak nadużycie funkcji, ujawnienie informacji służbowych czy też informacji uzyskanych w wyniku czynności służbowych.

Status funkcjonariusza publicznego przyznany nauczycielom i wynikającą z tego tytułu ochronę podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, określone czyny zabronione, popełnione na szkodę nauczyciela, są ścigane z urzędu. Oznacza to surowsze kary za popełnienie takiego czynu. Warto zauważyć, że wcześniej czyny zabronione skierowane przeciwko nauczycielom były ścigane na podstawie oskarżenia prywatnego, co oznaczało, że decyzję o wszczęciu postępowania podejmował jedynie nauczyciel. Obecnie, zgodnie z obowiązującym stanem prawnym, ochrona nauczyciela wymaga również zaangażowania dyrektora i organu prowadzącego szkołę, którzy z urzędu muszą występować w obronie nauczyciela, którego prawa zostały naruszone. Taka zasada wynika z postanowień art. 63 ust. 2 Karty Nauczyciela.

Zakres ochrony nauczyciela

Zakres ochrony dla nauczycieli jest precyzyjnie określony przez przepisy rozdziału XXIX Kodeksu karnego zatytułowanego „Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego”. Zgodnie z postanowieniami art. 222 § 1 Kodeksu karnego „ten, kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3”. Naruszenie nietykalności cielesnej polega zazwyczaj na uderzeniu, kopnięciu, przewróceniu, pociągnięciu za włosy lub rzuceniu w osobę jakimś przedmiotem. Nie wiąże się ono z uszkodzeniem ciała, utratą zdrowia ani nie pozostawia na ciele śladów lub są one przemijające i nieznaczne (siniaki, zadrapania, zaczerwienienia). 

Jak wygląda ścieżka awansu zawodowego nauczyciela?Anna Pakaszewska-Cetera

Innymi czynami zabronionymi wobec nauczycieli jest czynna napaść, która opisywana jest jako energiczne i gwałtowne działanie, które podejmuje się z zamiarem wyrządzenia fizycznej krzywdy, uszczerbku na zdrowiu lub zadania bólu. W tym przypadku osiągnięcie zamierzonego celu nie jest warunkiem koniecznym. Za czynną napaść wobec nauczyciela grozi kara pozbawienia wolności od roku do 12 lat. Dla porównania — za to samo przestępstwo popełnione wobec zwykłego obywatela lub spowodowanie rozstroju zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni grozi kara grzywny, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Wśród analizowanych czynów zabronionych znajduje się również przestępstwo zniewagi funkcjonariusza publicznego. Zgodnie z postanowieniem art. 226 § 1 Kodeksu karnego, „ten, kto znieważa funkcjonariusza publicznego albo osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku”. W przypadku, gdy pokrzywdzonym staje się tzw. zwykły obywatel, sprawca czynu zniewagi może ponieść odpowiedzialność karną w postaci kary grzywny lub kary ograniczenia wolności. Jako zniewagę można określić zachowanie wyrażające pogardę dla innej osoby, zazwyczaj wyrażone w postaci epitetu słownego, ale również wyrażone pismem, wizerunkiem, obelżywym gestem, działaniem lub zaniechaniem. Zniewaga może zostać dokonana w obecności osoby znieważonej lub nawet w jej nieobecności, jednak publicznie lub z zamiarem, aby zniewaga dotarła do tej osoby.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.