Jakie prawa i obowiązki ma osoba pokrzywdzona

Pokrzywdzony, czyli kto?

W myśl artykułu 49. ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku (z późniejszymi zmianami) – Kodeks postępowania karnego:

„Pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo”.

Pokrzywdzonym może być ponadto niemająca osobowości prawnej instytucja państwowa bądź samorządowa lub inna jednostka organizacyjna, jeśli tylko ma zdolność prawną.

W przypadku, gdy pokrzywdzony jest osobą małoletnią lub ubezwłasnowolnioną (całkowicie albo częściowo), jego prawa wykonuje przedstawiciel ustawowy bądź osoba, pod której stałą pieczą się znajduje.

Przestępstwo a wykroczenie — czym się różnią?Jakub Stasak

Jeśli status pokrzywdzonego posiada osoba nieporadna (zwłaszcza ze względu na wiek lub stan zdrowia), jej prawa również wykonywać może opiekun.

Zgodnie zaś z artykułem 52. cytowanego już aktu prawnego:

„W razie śmierci pokrzywdzonego prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe lub osoby pozostające na jego utrzymaniu, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia – prokurator, działając z urzędu”.

Jakie prawa ma osoba pokrzywdzona?

Pokrzywdzony jest stroną procesową w postępowaniu przygotowawczym (poprzedzającym wniesienie sprawy do sądu), może być on także stroną (oskarżycielem posiłkowym) w postępowaniu sądowym, jeżeli zażąda tego do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego.

Czy policja może wejść do domu bez nakazu?Katarzyna Leszczak

Wśród najważniejszych uprawnień osób pokrzywdzonych wymienić należy m.in.:

• prawo do korzystania z pomocy wybranego przez siebie pełnomocnika, z zastrzeżeniem jednak, że nie można mieć więcej niż trzech pełnomocników jednocześnie,

• prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza przy przesłuchaniu lub zapoznaniu z treścią dowodu – jeżeli pokrzywdzony nie mówi po polsku, jest głuchy lub niemy,

• prawo do złożenia zażalenia na ewentualne postanowienie o odmowie wszczęcia lub umorzeniu śledztwa czy też dochodzenia oraz zażalenia na bezczynność,

• prawo do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia (np. przesłuchanie świadka, uzyskanie dokumentu, dopuszczenie opinii biegłego),

• prawo do udziału w czynnościach postępowania przeprowadzanych na wniosek pokrzywdzonego oraz w czynnościach, których nie można powtórzyć na rozprawie,

• prawo do udziału w przesłuchaniu biegłego oraz zapoznania się z jego pisemną opinią,

• prawo do dostępu do akt sprawy, sporządzania odpisów i kopii (istnieje jednak możliwość odmowy takiego dostępu, uzasadniona ważnym interesem państwa lub dobrem postępowania),

• prawo do złożenia wniosku o zapoznanie się z materiałami śledztwa lub dochodzenia przed jego zakończeniem,

• prawo do złożenia wniosku o skierowanie sprawy do postępowania mediacyjnego w celu pogodzenia się z podejrzanym,

• prawo do złożenia wniosku o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie wyrządzonej krzywdzie aż do zamknięcia przewodu sądowego,

• prawo do złożenia wniosku o umorzenie postępowania karnego o przestępstwo zagrożone karą nie wyższą niż trzy lata pozbawienia wolności, przestępstwo przeciwko mieniu zagrożone karą nie wyższą niż pięć lat pozbawienia wolności oraz uszkodzenie ciała inne niż ciężkie, jeżeli sprawca, który nie był wcześniej skazany za przestępstwo umyślne z użyciem przemocy, przed rozprawą naprawił szkodę lub zadośćuczynił wyrządzonej krzywdzie,

• prawo do otrzymania informacji o uchyleniu tymczasowego aresztowania stosowanego wobec podejrzanego lub o jego ucieczce z aresztu śledczego,

• prawo do złożenia zażalenia na każdą czynność naruszającą prawa pokrzywdzonego.

Jakie są obowiązki pokrzywdzonego?

Artykuł 192. Kodeksu postępowania karnego stanowi, że:

„Jeżeli karalność czynu zależy od stanu zdrowia pokrzywdzonego, nie może on sprzeciwić się oględzinom i badaniom niepołączonym z zabiegiem chirurgicznym lub obserwacją w zakładzie leczniczym”.

Co grozi za podrobienie podpisu?Katarzyna Leszczak

Pokrzywdzony ma ponadto obowiązek:

• stawiennictwa na każde wezwanie organu prowadzącego postępowanie (z wyjątkiem przypadków odpowiednio usprawiedliwionych),

• wskazania adresata (osoby lub instytucji z danymi adresowymi) dla doręczeń w Polsce lub w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, jeśli sam przebywa poza ich granicami – w przeciwnym razie pismo wysłane zostanie na ostatnio znany adres i uznane za skutecznie doręczone,

• podania nowego adresu w wypadku zmiany miejsca zamieszkania (w tym także z powodu pozbawienia wolności w innej sprawie) – w przeciwnym razie pismo wysłane zostanie na ostatnio znany adres i uznane za skutecznie doręczone.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.