Ochrona konsumencka dla firm jednoosobowych w zakresie klauzul abuzywnych w umowach już w 2021 roku

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą zostaną objęci ochroną konsumencką w trzech obszarach: poszerzonych uprawnień z tytułu rękojmi za wady towaru, odstąpienia od umowy zawartej na odległość w terminie 14 dni oraz niedozwolonych postanowień umownych. Tym razem zajmiemy się ostatnim zakresem, czyli ochroną jednoosobowych firm w zakresie stosowania w umowach zapisów niedozwolonych, czyli tzw. klauzul abuzywnych. 

Ochrona konsumencka dla firm jednoosobowych w zakresie klauzul abuzywnych w umowach już w 2021 roku
  • Anna Stępniewska
  • /
  • 18 października 2019

Objęcie ochroną konsumencką przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą jest wynikiem nowelizacji Ustawy o prawach konsumenckich i Kodeku cywilnego, która wejdzie w życie od 1 stycznia 2021 roku. Ta kategoria przedsiębiorców zyska uprawnienia konsumenckie tylko w przypadku takich zakupów, które nie są związane z ich zawodową działalnością. Więcej na ten temat TUTAJ.

Klauzule niedozwolone w regulaminach

Obowiązująca obecnie kategoria niedozwolonych postanowień umownych — tzw. klauzul abuzywnych — dotyczy wyłącznie osób fizycznych, czyli konsumentów. A to z kolei skutkuje tym, że sprzedawcy w przypadku przedsiębiorców “pozwalają sobie na więcej”, czyli mogą bardziej elastycznie podchodzić do tworzenia regulaminów sprzedaży skierowanych do przedsiębiorców.

CZYTAJ TEŻ Prawo odstąpienia od umowy — nowy przywilej dla wybranych firm już w 2021 roku

Nowa kategoria podmiotu w regulaminie sprzedawców: pół-konsument — pół-przedsiębiorca

Znowelizowana Ustawa o prawach konsumenta położy kres elastycznemu podejściu w konstruowaniu umów skierowanych do firm. Sprzedawcy i usługodawcy będą musieli stworzyć w swoich regulaminach nowe zapisy dotyczące omawianej kategorii przedsiębiorców. Dodanie ich będzie niezbędne, ponieważ jednoosobowe firmy będą stanowiły niejako trzecią kategorię podmiotów — obok konsumenta i przedsiębiorcy — które z jednej strony są przedsiębiorcami, a z drugiej przyznane im zostaną pewne uprawnienia konsumenckie.

Przykładowy katalog klauzul niedozwolonych będzie taki sam dla konsumentów oraz omawianej kategorii przedsiębiorców.

Wprawdzie w zakresie klauzul abuzywnych jednoosobowe firmy nie będą objęte ochroną instytucjonalną sprawowaną przez Prezesa UOKiK oraz powiatowych rzeczników konsumentów (taką ochronę mają konsumenci), ale to nie oznacza, że przedsiębiorcy nie mogą kwestionować zapisów związanych z niedozwolonymi klauzulami w inny sposób. Swoich praw w tym zakresie mogą dochodzić w sądzie.

CZYTAJ TEŻ Rękojmia dla przedsiębiorcy jak dla osoby fizycznej? Zmiany w prawie konsumenckim w 2021 roku

Jeżeli nie wiesz jak poprawnie wdrożyć prawa konsumenckie 2021

możemy opracować niezbędne dokumenty, przeszkolić pracowników, doradzać w zakresie rozwiązywania problemów.

Przykłady niedozwolonych klauzul abuzywnych w umowie przedsiębiorca — sprzedawca 

Poniżej podajemy przykładowe zapisy w umowach stosowane przez sprzedawców, dotyczące odstąpienia od umowy zawartej na odległość i rękojmi, a których po wejściu w życie znowelizowanego prawa konsumenckiego, czyli od 1 stycznia 2021 roku, nie będzie wolno stosować wobec przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą w konkretnych przypadkach:

  1. Sklep w ciągu 14 dni roboczych ustosunkuje się do reklamacji klienta i powiadomi go o sposobie dalszego postępowania.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony? 

    Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego sprzedawca ma obowiązek ustosunkować się do reklamacji klienta terminie 14 dni, a z zasad ogólnych Kodeksu cywilnego wynika, że chodzi o dni kalendarzowe, a nie o robocze.

  2. Koszt dostawy oraz zwrotu produktu nie jest zwracany przez sklep.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    Stosując taki zapis sprzedawca nie tłumaczy wprost, o jakie koszty dostawy chodzi, dlatego wprowadza konsumenta w błąd. Jeśli klient odstępuje od umowy, sprzedawca ma obowiązek zwrotu całej wartości umowy sprzedaży — musi zwrócić nie tylko koszty towaru, ale również koszt dostawy tego towaru do klienta, czyli całą wartość umowy sprzedaży. Natomiast klient ponosi wyłącznie bezpośrednie koszty związane z realizacją prawa odstąpienia od umowy, czyli na swój koszt odsyła towar do sprzedawcy.

  3. Sklep gwarantuje zwrot kwoty równej cenie towaru. Pieniądze zostaną zwrócone w ciągu 7 dni roboczych przelewem bankowym na konto wskazane przez klienta lub przekazem pocztowym pod adresem wskazanym w zamówieniu.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    W tym zapisie sprzedawca zastosował dwie niedozwolone klauzule. Pierwsza dotyczy zwrotu tylko kwoty towaru, a zgodnie z prawem sprzedawca ma obowiązek zwrócić klientowi nie tylko kwotę poniesioną na zakup towaru, ale i koszty dostawy towaru do klienta. Druga niedozwolona klauzula mówi o formie zwrotu pieniędzy — przepisy nakazują sprzedawcy zwrot pieniędzy w ten sam sposób, w jaki klient zapłacił za towar, chyba że klient wyraził zgodę na inną formę. Sprzedawca powinien więc użyć w umowie zapisu zgodnego z Ustawą o prawie konsumenckim, a nie wymieniać narzuconych sposobów zwrotu pieniędzy.

  4. Zwracamy pieniądze za zakupiony przedmiot w ciągu 14 dni od otrzymania towaru.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    Aby prawo odstąpienia od umowy było skuteczne wystarczy, że klient poinformuje sprzedawcę o zamiarze odstąpienia od umowy w ciągu 14 dni od otrzymania towaru. Oświadczenie można złożyć na formularzu ustawowym lub w innej formie — klient może również napisać je odręcznie. Do zachowania terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Sprzedawca ma obowiązek niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy, zwrócić konsumentowi wszystkie dokonane przez niego płatności, w tym koszty dostarczenia rzeczy. Musi to zrobić od dnia otrzymania oświadczenia, a nie od dnia otrzymania towaru. Zwrot towaru może nastąpić później, jeśli klient skorzysta ze swojego prawa i najpierw złoży oświadczenie, a następnie odeśle towar do sprzedawcy. 

  5. Koszty przesyłki reklamowanego produktu pokrywa zamawiający.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    Zgodnie z Kodeksem cywilnym, jeżeli kupującym jest konsument, wtedy koszt reklamowanego towaru pokrywa sprzedawca, bez względu na to, czy reklamacja jest zasadna czy nie. I ten przepis od 1 stycznia 2021 roku będzie dotyczyć również przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą — jeśli będzie reklamować jakiś produkt, koszt przesyłki będzie musiał ponieść sprzedawca.

  6. Cena zwracana jest w terminie 5 dni roboczych od dnia otrzymania przez właściciela sklepu odesłanego towaru wraz z oświadczeniem odstąpienia od umowy, po spełnieniu warunków odstąpienia. Koszty wysyłki nie są zwracane.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    Sprzedawca wprowadza klienta w błąd, ponieważ uzależnia skuteczność reklamacji od jednoczesnego odstąpienia od umowy i odesłania towaru, a zgodnie z prawem klient może to zrobić dwustopniowo, czyli najpierw odstąpić od umowy, a potem odesłać towar (na wysłanie oświadczenia o odstąpieniu od umowy ma 14 dni kalendarzowych i kolejne 14 dni kalendarzowych na odesłanie towaru). 

  7. W przypadku odstąpienia od umowy zamawiający jest zobowiązany do odesłania zakupionych produktów w oryginalnym opakowaniu wraz z oświadczeniem o odstąpieniu od umowy sprzedaży i dołączonym oryginalnym dowodem zakupu.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    W przypadku tego zapisu mamy do czynienia z całym zestawem klauzul niedozwolonych. Przepisy prawa stanowią, że: 

    • Klient nie ma obowiązku odsyłania zwracanego towaru w oryginalnym opakowaniu.

    • Klient nie ma obowiązku odesłania towaru razem z decyzją o odstąpieniu od umowy, bo może to zrobić dwuetapowo, o czym pisaliśmy w punkcie nr 7. 

    • Klient nie ma obowiązku odsyłania towaru z oryginalnym dowodem zakupu.

  8. Podstawą przyjęcia reklamacji jest dowód zakupu towaru (paragon lub faktura VAT).

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    Sprzedawca nie ma prawa uzależniać przyjęcia reklamacji od posiadania paragonu czy faktury. Przepisy nie wskazują, że klient składający reklamację jest zobowiązany do okazania dowodu zakupu w postaci tylko tych konkretnych dokumentów. Oczywiście paragon lub faktura uczynią łatwiejszym cały proces reklamacji, ale nie są jedynymi dowodami nabycia rzeczy. Inne dowody to świadkowie, wydruki z kart płatniczych czy e-mail z potwierdzonym zamówieniem. 

  9. Zwracany towar zamawiający musi oznakować numerem zwrotu RMZ. Numer RMZ powinien być opisany w widocznym miejscu na przesyłce, ponieważ paczki bez numeru RMZ nie będą odbierane.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    Stosowany przez sprzedawcę skrót — w tym przypadku RMZ — jest oznaczeniem przesyłki, która będzie skierowana na ścieżkę reklamacyjną. 

    Przepisy Kodeksu cywilnego mówią, że klient ma prawo do złożenia reklamacji, ale nie wskazują, co dokładnie powinna zawierać taka reklamacja, i na próżno tam szukać zapisów o obowiązku zamieszczania przez klienta specjalnego oznakowania przesyłki ze zwracanym towarem. W tym przypadku sprzedawca nałożył na konsumenta więcej obowiązków, niż wskazują przepisy prawa. 

  10.  Konsument potwierdza, że został mu okazany na piśmie i wręczony do zapoznania się wzór oświadczenia odstąpienia od umowy.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    Podobnie jak w przykładzie nr 9 — sprzedawca również nałożył na konsumenta więcej obowiązków niż wskazują przepisy prawa (w tym przypadku Ustawa o prawach konsumenta). Co więcej, sprzedawca przerzucił na klienta swój obowiązek informacyjny, bo to sprzedawca musi dostarczyć konsumentowi wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy w formie elektronicznej lub papierowej (jeśli w tej formie to najpóźniej — kiedy wysyła towar do klienta).

  11. Reklamacje dotyczące uszkodzeń mechanicznych dostarczonego towaru, powstałe podczas transportu, będą rozpatrywane tylko w przypadku ich zgłoszenia przez nabywcę przy odbiorze towaru od kuriera wraz z wypełnionym protokołem odbioru.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    Klient nie ma obowiązku spisywania protokołu szkody w chwili odbioru towaru od kuriera. Zgodnie z prawem przewozowym może to zrobić w ciągu 7 dni od dostarczenia towaru przez kuriera. Może na przykład otworzyć przesyłkę po 2 dniach od dostarczenia, a kiedy stwierdzi jakieś uszkodzenia towaru, ma prawo wezwać kuriera i przy nim spisać protokół szkody. Kurier nie może zakwestionować prawa klienta do takiego trybu sporządzenia protokołu. 

  12.  Produkt podlega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu, musi mieć oryginalne opakowanie, kompletne wyposażenia i akcesoria oraz stosowne oświadczenie i dokumenty sprzedaży produktu.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    Klient nie ma obowiązku zwracania towaru w oryginalnym opakowaniu, ale zgodnie z Ustawą o prawie konsumenckim — odpowiada za pomniejszenie wartości towaru, będące wynikiem korzystania z niego w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonalności towaru. 

  13.  Pieniądze otrzymane przez sprzedawcę za produkt zostaną zwrócone zamawiającemu przelewem na wskazany w oświadczeniu o odstąpieniu od umowy numer rachunku bankowego (ewentualnie przekazem pocztowym) w terminie 14 dni roboczych od momentu otrzymania zwróconego produktu.

    Dlaczego zapis jest niedozwolony?

    W tym przypadku mamy do czynienia (podobnie jak w zapisie nr 7) z całym zestawem niedozwolonych klauzul:

    • Sprzedawca ma obowiązek zwrócić klientowi koszty związane z zakupem towaru i dostawą (a w przytoczonym zapisie jest mowa o zwrocie jedynie kosztów produktu).

    • Sprzedawca ma obowiązek zwrócić pieniądze klientowi w terminie 14 dni kalendarzowych od dnia, w którym otrzymał oświadczenie od odstąpieniu od umowy, a nie od dnia otrzymania zwróconego towaru. Sprzedawca może wstrzymać się ze zwrotem płatności otrzymanych od konsumenta do chwili otrzymania rzeczy z powrotem lub dostarczenia przez konsumenta dowodu jej odesłania, w zależności od tego, które zdarzenie nastąpi wcześniej. Może, ale nie musi tego robić. 

    • Sprzedawca ma obowiązek zwrócić klientowi pieniądze w taki sam sposób, w jaki ten zapłacił za towar (a w cytowanym zapisie sprzedawca narzuca konkretne sposoby zwrotu: przelew bankowy lub przekaz pocztowy). 

Od 1 stycznia 2021 roku, czyli po wejściu w życie znowelizowanych przepisów prawa konsumenckiego i Kodeksu cywilnego, wyżej wymienionych zapisów pochodzących z umów skierowanych do konsumentów nie będzie można stosować również wobec jednoosobowych firm (oczywiście tylko wtedy, kiedy zakupy nie będą związane z branżą, w jakiej działa przedsiębiorca). 

CZYTAJ TEŻ Prawo konsumenckie 2021. Nowe obowiązki sprzedawców

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.

Security Magazine

Czy ten artykuł był przydatny?

Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Zapisz się na newsletter, a raz na jakiś czas wyślemy Ci powiadomienie o najważniejszych tematach. Dla subskrybentów newslettera przygotowujemy specjalne wydarzenia np. webinaria. Nie pożałujesz!