Jakie prawa ma pacjent, który jest nieprzytomny?

Czy personel medyczny może udzielić informacji o stanie zdrowia pacjenta nieprzytomnego każdej osobie, która pyta o jego stan zdrowia? Jakie procedury obowiązują w sytuacji, gdy do szpitala trafia taki pacjent? 

Jakie prawa ma pacjent, który jest nieprzytomny?
  • Dorota Kraskowska
  • /
  • 17 maja 2020

Wytyczne na temat tego, w jakich sytuacjach i komu lekarz może udzielić informacji o stanie zdrowia pacjenta znajdziemy w Ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty. W rozdziale 5 Zasady wykonywania zawodu lekarskiego, w artykule 31Obowiązek udzielania informacji o stanie zdrowia pacjenta, w punkcie 6 czytamy: 

Jeżeli pacjent nie ukończył 16 lat lub jest nieprzytomny bądź niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji, lekarz udziela informacji osobie bliskiej w rozumieniu art. 3 katalog pojęć ustawowych ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Kim jest osoba bliska pacjenta nieprzytomnego?

W sytuacjach, kiedy do szpitala trafia pacjent nieprzytomny, niezdolny do zrozumienia znaczenia informacji albo pacjent nieletni (do 16 roku życia), lekarz udziela informacji osobom bliskim pacjenta. Kto jest zaliczany do tego grona? Osobą bliską w rozumieniu Ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z 6 listopada 2008 r. jest nie tylko małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej, ale również przedstawiciel ustawowy oraz osoba pozostająca we wspólnym pożyciu, wskazana przez pacjenta. 

Do pierwszego stopnia pokrewieństwa w linii prostej należą rodzice i dzieci, natomiast do drugiego stopnia pokrewieństwa w linii prostej — dziadkowie i wnukowie. Rodzeństwo należy również do drugiego stopnia pokrewieństwa, ale już w linii bocznej. 

W praktyce lekarz powinien przedstawić informacje na temat stanu zdrowia pacjenta nieprzytomnego osobie, która przedstawi się jako mąż lub żona, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia w linii prostej, przedstawiciel ustawowy, bez żądania od nich przedłożenia stosownych dokumentów potwierdzających bycie osobą bliską dla pacjenta, np. dokumentu tożsamości czy odpisów aktów stanu cywilnego. Przepisy prawne nie przewidują bowiem w tej kwestii żadnych procedur pozwalających na potwierdzenie, że osoba kontaktująca się z lekarzem należy bądź nie do grona bliskich pacjenta.

CZYTAJ TEŻ Jak długo ważna jest e-recepta?

Procedury medyczne w przypadku działań ratujących życie

Jakie procedury medyczne można stosować wobec pacjentów nieprzytomnych? Jednym z podstawowych praw pacjenta jest prawo do wyrażania zgody na zabiegi lecznicze, procedury oraz diagnostykę, a leczenie wbrew woli pacjenta narusza jego podstawowe prawa i wolności. Zgodnie z przepisami polskiego prawa odpowiedzialność za konkretne decyzje terapeutyczne w przypadku pacjenta nieprzytomnego leży w gestii sądów rodzinnych.

Udzielanie świadczeń medycznych pacjentowi bez jego zgody (kiedy pacjent jest nieprzytomny albo nie ma możliwości kontaktu z jego przedstawicielem ustawowym) jest dopuszczalne w sytuacjach niecierpiących zwłoki, które mają na celu ratowanie życia. Takie okoliczności muszą być odnotowane w dokumentacji medycznej pacjenta. W miarę możliwości decyzję o podjęciu czynności medycznych w takim przypadku lekarz powinien skonsultować z innym lekarzem. Lekarze na co dzień mierzą się z sytuacjami, kiedy w celu ratowania życia trzeba podjąć natychmiastową decyzję o przeprowadzeniu operacji, która nie należy przecież do zwykłych zabiegów zapobiegających pogorszeniu się zdrowia pacjenta — jest inwazyjnym działaniem, obarczonym podwyższonym ryzykiem. Co zatem zrobić w sytuacji, kiedy nieprzytomny pacjent wymaga pilnego zabiegu operacyjnego?

Lekarz może wykonać operację lub zastosować inną ryzykowną metodę leczenia lub diagnostyki wobec pacjenta nieprzytomnego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia pisemnej zgody, po uzyskaniu zezwolenia sądu opiekuńczego. Ale może również zdecydować się na takie zabiegi, jeśli oczekiwanie na uzyskanie takiej zgody wiązałoby się dla pacjenta z niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia. W takiej sytuacji lekarz ma obowiązek — o ile to możliwe — skonsultować decyzję o natychmiastowym przeprowadzeniu zabiegu z innym lekarzem, najlepiej o tej samej specjalności. O przeprowadzonych zabiegach lekarz niezwłocznie informuje sąd opiekuńczy. 

Ile trzeba czekać na wydanie decyzji przez sąd opiekuńczy? 

Szpitale wysyłają do sądu opiekuńczego wniosek o zgodę na przeprowadzenie zabiegu wobec pacjenta nieprzytomnego za pośrednictwem poczty elektronicznej, choć zdarzają się jeszcze przypadki kierowania wniosków za pośrednictwem faksu. Sądy opiekuńcze wydają takie postanowienia niezwłocznie, w ramach 24-godzinnych dyżurów sędziowskich. Decyzje wysyłane są do szpitala również za pośrednictwem poczty elektronicznej. 

CZYTAJ TEŻNie zgadzam się na pobranie narządów do transplantacji. Gdzie zgłosić sprzeciw?

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.

Security Magazine

Czy ten artykuł był przydatny?

Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Zapisz się na newsletter, a raz na jakiś czas wyślemy Ci powiadomienie o najważniejszych tematach. Dla subskrybentów newslettera przygotowujemy specjalne wydarzenia np. webinaria. Nie pożałujesz!