Czy termomodernizacja się opłaca?

• Anna Malinowska
• /
• 30 lipca 2019

Jakie są efekty termomodernizacji?

NIK po przeprowadzonych kontrolach w spółdzielniach mieszkaniowych nie ma wątpliwości co do tego, że termomodernizacja to potrzebny zabieg, przynoszący pozytywne efekty. Zwraca jednak uwagę na jego skalę. Okazuje się bowiem, że rzeczywistość może rozczarować. 

- W skontrolowanych spółdzielniach nastąpiło ograniczenie zużycia energii cieplnej. Obniżyły się także koszty ogrzewania budynków mieszkalnych. Jednak oszczędności były niższe niż przewidywano. Wpływ na to miały podwyżki cen energii oraz nierzetelnie sporządzone audyty, które zawyżały spodziewane efekty ekologiczne oraz ekonomiczne – napisano w pokontrolnym komunikacie Najwyższej Izby Kontroli.

Jak oddać bilet kolejowy? Michał Górecki

Kogo skontrolowała NIK?

Najwyższa Izba Kontroli badała efekty prac termomodernizacyjnych przeprowadzonych w budynkach spółdzielni mieszkaniowych. Łącznie skontrolowano 354 wielorodzinne budynki mieszkalne, które znajdują się w 19 spółdzielniach w różnych lokalizacjach w Polsce.

Sprawdzano m.in. zgodność między przyjętymi założeniami termomodernizacji a jej wykonaniem i efektami. Sprawdzono, w jakiej skali nastąpiło ograniczenie zużycia energii cieplnej i co ważne dla portfeli mieszkańców – zmniejszenie opłat z tytułu jej zakupu.

Co daje mieszkańcom termomodernizacja bloku?

W wyniku przeprowadzonej kontroli okazało się, że choć rzeczywiście udało się obniżyć zużycie energii, to jednak końcowy efekt był o 42 proc. niższy od zaplanowanego w audytach energetycznych. Te w wielu przypadkach zawyżały zakładane efekty.

- Jak wykazała analiza ekspercka, 20 proc. tych audytów, załączonych do wniosków o udzielenie pożyczki z Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, miało błędy, które dyskwalifikowały ich wykorzystanie do planowanych zakresów działań termomodernizacyjnych – poinformował NIK.

Innym problemem zauważonym przez kontrolerów był brak standaryzacji danych, czyli przyjęcia stałych warunków zewnętrznych, które pozwoliłby określić ilość planowanego w audytach energetycznych zapotrzebowania na ciepło oraz dla ciepła faktycznie zużywanego przed i po procesie inwestycyjnym.

W ocenie Izby — spółdzielnie nie przeprowadzały także regulacji systemów ogrzewania w budynkach tak, aby dostosować je do zmniejszonego poboru ciepła. Osiągnięto jednak efekty rzeczowe termomodernizacji, głównie w postaci docieplenia ścian zewnętrznych oraz wymiany drzwi zewnętrznych i okien w częściach wspólnych nieruchomości.

Czy termomodernizacja się opłaca?

NIK nie ma wątpliwości co do efektu ekologicznego termomodernizacji, polegającego na ograniczeniu zużycia ciepła. Co może niepokoić mieszkańców – nie przełożyło się to na osiągnięcie efektu finansowego, polegającego na ograniczeniu kosztów ogrzewania.

NIK dysponuje danymi od spółdzielni, z których wynika, że — w wyniku termomodernizacji 354 budynków roczne zużycie energii cieplnej zmalało o 22 proc. natomiast koszty zakupu tej energii ograniczono tylko o 12 proc. W badanych spółdzielniach uzyskano oszczędności w wysokości niespełna 30 proc. wartości planowanych – poinformowała NIK.

CZYTAJ TEŻ Jak sprzedawać przez internet?

CZYTAJ TEŻ Nomofobia, czyli uzależnienie od telefonu

Dlaczego mimo termomodernizacji nie spadły rachunki za ciepło?

W ocenie Najwyższej Izby Kontroli, przyczyny takiej sytuacji nie leżały jedynie po stronie kontrolowanych jednostek. Poza wymienionymi wcześniej błędami zawartymi w audytach energetycznych duże znaczenie miały obserwowane w ostatnim czasie podwyżki cen energii cieplnej. U podłoża takiego trendu leżał głównie wzrost cen paliw. W ten sposób, jak zauważa NIK - została utracona prawie połowa możliwego do osiągnięcia efektu ekonomicznego termomodernizacji.

Kontrola termomodernizacji w praktyce

NIK zauważyła, że instytucje dofinansowujące (czyli BGK, WFOŚiGW) nie weryfikowały osiągnięcia efektów ekologicznych tych zadań, pomimo iż ograniczenie zużycia ciepła oraz zanieczyszczeń emitowanych przez ciepłownie było jednym z wymogów uzyskania dofinansowania. Bank Gospodarstwa Krajowego, jak również Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, podobnie jak spółdzielnie, koncentrowały się na osiągnięciu planowanego efektu rzeczowego.

Przyjmowano, że termomodernizacja przeprowadzona w zgodzie z audytem energetycznym i dokumentacją projektową zapewni osiągnięcie efektów ekologicznych. NIK dodaje, że instytucje te nie zostały w ustawie zobligowane do takich działań.

Są jednak wyjątki. W gronie skontrolowanych funduszy Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu prowadził weryfikację efektów ekologicznych, dokonując oceny w oparciu o roczne raporty generowane przez beneficjentów.

Mimo tego w ocenie NIK instytucje dofinansowujące zadania z zakresu termomodernizacji prawidłowo realizowały powierzone im obowiązki w tym zakresie (dofinansowania).

Narzędzie do oceny efektów termomodernizacji.

Na swojej stronie internetowej  NIK udostępniła bardzo proste narzędzie działające w arkuszach kalkulacyjnych (np. Excel), które umożliwia planowanie efektów ekologicznych termomodernizacji. Zostało ono opracowane na prośbę Izby przez spółkę ekspercką. Jak zapewnia NIK, jego obsługa nie wymaga wiedzy specjalistycznej. Dzięki niemu w łatwy sposób można wykryć błędy w przypadku rozbieżności wyższych niż 30 proc. pomiędzy planem a faktycznymi efektami.

Czy termomodernizacja szkodzi ptakom?

W komunikacie NIK zwraca uwagę na niepokojącą tendencję związaną z ochroną środowiska — Większość spółdzielni nie przestrzegała przepisów ochrony środowiska w zakresie zapewnienia dobrostanu ptaków objętych ochroną gatunkową, gniazdujących na elewacjach termomodernizowanych budynków. Przed rozpoczęciem robót nie przeprowadzono inwentaryzacji przyrodniczej pod kątem występowania gatunków chronionych, nie występowano o zezwolenia regionalnych dyrektorów ochrony środowiska na odstępstwa od zakazów w stosunku do tych gatunków ptaków oraz nie wykonywano działań kompensacyjnych w związku z likwidacją miejsc ich gniazdowania – alarmuje Najwyższa Izba Kontroli.

Opisywany problem prowadzi do likwidowania miejsc, w których gniazdują dziko żyjące ptaki – m.in. jerzyki i wróble, których populacja na terenie miejsc stale się zmniejsza.

Termomodernizacja a prawo budowlane

Jak wskazują wyniki kontroli, spółdzielnie przeprowadzały termomodernizację z zachowaniem obowiązujących przepisów prawa budowlanego. Wyjątkiem była spółdzielnia w jednym z małopolskich miast, która nielegalnie skorzystała z podwójnego dofinansowania środkami publicznymi termomodernizacji trzech bloków mieszkalnych. W rezultacie będzie musiała zwrócić do NFOŚiGW w Krakowie  nadpłaconą kwotę w wysokości 155,6 tys. zł.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.