Co to jest obrona konieczna i kiedy przekracza się granicę obrony koniecznej?

Każdy człowiek ma prawo samodzielnie się bronić. Kiedy przekraczana jest obrona konieczna? Jak bronić się w zgodzie z prawem?  

Co to jest obrona konieczna i kiedy przekracza się granicę obrony koniecznej?
  • Martyna Kowalska
  • /
  • 6 kwietnia 2020

Co to jest obrona konieczna?

Obrona konieczna jest odparciem bezpośredniego i bezprawnego zamachu. Ten zamach dokonany jest na dobro, które jest chronione prawem. Chodzi tu więc głównie o ochronę życia swojego lub bliskich. Nawet jeśli w ramach obrony koniecznej dokonano czynu karalnego (np.  okaleczenia), to przestępstwo nie jest wtedy popełnione.

Trzeba jednak wiedzieć, że obronę konieczną można zastosować tylko w przypadku, gdy wystąpią trzy wspomniane warunki: zostaliśmy ofiarą zamachu, który jest bezpośredni, bezprawny i realny.

Zamachem nie będzie jednak każdy akt, który sprowadza niebezpieczeństwo. Zgodnie z definicją prawną, zamach to takie zachowanie sprawcy, które jest zaawansowane w taki sposób, że jeśli nie powstrzymamy go to dojdzie do szczególnego niebezpieczeństwa.

CZYTAJ TEŻ Odpowiedzialność materialna pracownika. Czy szef może mnie obciążyć za kradzieże klientów?

Jak się bronić?

W ramach obrony koniecznej można użyć różnych środków obronnych. Muszą one jednak być proporcjonalne do zamachu, a także do niebezpieczeństwa. Nie znaczy to jednak, że np. użycie noża w obronie koniecznej w stosunku do atakującego napastnika, który posługuje się gołymi rękoma, nie musi być podważone jako obrona konieczna i nie oznacza, że taka obrona będzie niewspółmierna.

Warto wiedzieć, że nawet jeśli doszło do przekroczenia granic obrony koniecznej, to kara za takie przestępstwo może być nadzwyczajnie złagodzona, a nawet możliwe jest odstąpienie od wymierzenia kary.

Kiedy mamy do czynienia z przekroczeniem granic obrony koniecznej?

O przekroczeniu obrony koniecznej mówimy w sytuacji, gdy osoba broniąca się zastosowała niewspółmierny do zagrożenia środek obrony albo też poszkodowany broniąc się zaczął atakować napastnika. Przekroczeniem obrony koniecznej może być np. obrona poprzez użycie broni palnej, gdy napastnik nie ma takiego narzędzia. Koniecznie musimy wiedzieć, że w ramach obrony koniecznej nie wolno atakować napastnika. Wolno się tylko bronić i wezwać odpowiednie służby.

Często osoba broniąca się działa pod wpływem emocji. Łatwo wtedy o nadużycia i zastosowanie środków obronnych znacznie przewyższających potrzeby. W związku z tym sąd bada okoliczności zdarzenia. Jeśli zachowanie broniącego się nie zostanie zakwalifikowane jako obrona konieczna, uznane będzie za napaść na inną osobę, czyli przestępstwo. W związku z tym nie będzie rozpatrywane w ogóle w kategorii obrony koniecznej.

CZYTAJ TEŻ Czy pracownik stacji paliw może odmówić zatankowania LPG?

Obrona konieczna w domu

Szczególnie mocno chroniona jest pozycja broniącego się, jeśli dokonano zamachu na jego mieszkanie lub teren ogrodzenia. Nawet jeśli dojdzie do przekroczenia granic obrony koniecznej, to w takiej sytuacji broniący się nie będzie ukarany. Wystarczy, że przestępca wedrze się za ogrodzenie działki w celu popełnienia zamachu na mienie lub osobę, aby można było bez konsekwencji się bronić. Nie ma wtedy mowy o przekroczeniu granic obrony, np. w wyniku strachu.

Innymi słowy, do ukarania broniącego się w takiej sytuacji dochodzi wyjątkowo rzadko. Najczęściej wtedy, gdy postawa broniącego się była skrajnie nieadekwatna do stanu zagrożenia.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.

Security Magazine

Czy ten artykuł był przydatny?

Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Zapisz się na newsletter, a raz na jakiś czas wyślemy Ci powiadomienie o najważniejszych tematach. Dla subskrybentów newslettera przygotowujemy specjalne wydarzenia np. webinaria. Nie pożałujesz!