Świadczenia rodzinne i wychowawcze. Skargi i odwołania

• Rafał Stępniewski
• /
• 30 stycznia 2019

W styczniu 2018 r. zadania w obszarze świadczeń rodzinnych oraz świadczenia wychowawczego przekazane zostały z poziomu marszałka województwa do wojewody, co miało zapewnić lepszą organizację rozpatrywania spraw. Nie zlikwidowało to jednak problemu.

Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego

Adam Bodnar napisał do minister Elżbiety Rafalskiej, że otrzymuje liczne skargi na długotrwałość postępowań w sprawach o ustalenie prawa do świadczeń rodzinnych i wychowawczych, objętych unijnymi przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Zasady koordynacji zakazują pobierania pełnej kwoty świadczeń rodzinnych i świadczenia wychowawczego w dwóch państwach członkowskich UE. W sytuacji, gdy jedno z rodziców pracuje za granicą, ten kraj powinien być właściwym do wypłaty świadczeń rodzinnych i zachodzi potrzeba sprawdzenia, czy mają zastosowanie przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.Od 1 stycznia 2018 r. wojewodowie ustalają, czy w danej sprawie stosuje się przepisy o koordynacji oraz wskazują kraj właściwy do wypłaty świadczeń. Wcześniej było to w kompetencjach organów samorządu województwa.

W piśmie do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z marca 2018 r. RPO wyrażał obawę, że proponowane zmiany nie doprowadzą szybko do usunięcia zaległości w sytuacji, gdy zadania te realizowane są przez samorząd województwa. Wskazywał na potrzebę podjęcia dodatkowych działań z odpowiednim wsparciem finansowym.

W odpowiedzi resort informował o przedsięwzięciach mających usunąć zaległości, w tym:

• zwiększeniu środków finansowych na zadania przejęte przez urzędy wojewódzkie,
• utworzeniu specjalnych komórek organizacyjnych,
• przeprowadzeniu rekrutacji w celu uzupełnienia bądź zwiększenia kadry przejętej z urzędów marszałkowskich,
• przeprowadzeniu szkoleń z unijnych przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.

Minister Elżbieta Rafalska wyrażała wówczas nadzieję, że przejęcie tych zadań przez urzędy wojewódzkie przyniesie pozytywne efekty dla rodzin oczekujących na przyznanie świadczeń, a po zniwelowaniu zaległości wnioski będą już rozpatrywane z zachowaniem terminów.

- Niestety, podjęcie tych przedsięwzięć i ich zabezpieczenie w postaci dodatkowego wsparcia finansowego nie doprowadziło dotychczas do usunięcia zaległości powstałych w okresie, w którym zadania realizował samorząd województwa – ocenia Adam Bodnar.

W jego opinii, taka sytuacja sprzyja tworzeniu się kolejnych zaległości. Wniosek taki wynika z analizy

Problemy urzędów z wnioskami o świadczenia rodzinne i wychowawcze

Najbardziej niepokojąca sytuacja występuje w województwie dolnośląskim. Ze względu na przyjęcie do realizacji ponad 15 tys. zaległych spraw (w tym ponad 7 tys., w których nie wszczęto postepowania) oraz zbyt małe zasoby kadrowe, w pierwszej kolejności rozpatrywane są wnioski o świadczenia wychowawcze za okres 2016-2017 oraz o świadczenie pielęgnacyjne. Wnioski o ustalenie prawa do świadczenia za późniejsze okresy zasiłkowe oraz pozostałe sprawy będą rozpatrywane w dalszej kolejności. Zdaniem Dolnośląskiego Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu, nie jest obecnie możliwe precyzyjne ustalenie terminu ich rozpatrzenia.

Także w pozostałych województwach występują opóźnienia w wydawaniu decyzji, wynikające z bardzo dużej liczby prowadzonych postępowań.

Jak podkreśla RPO, świadczenia rodzinne oraz wychowawcze mają na celu wsparcie rodzica opiekującego się dzieckiem i czas odgrywa tu istotną rolę. Długotrwałość procedowania oznacza brak finansowego wsparcia przez państwo.

RPO zwraca uwagę, że przepisy nie przewidują wyjątków, które pozwoliłyby na przyznanie świadczeń osobie nieaktywnej zawodowo i opiekującej się dzieckiem, o ile inny członek rodziny podlega systemowi zabezpieczenia społecznego w jednym lub kilku państwach członkowskich UE. Istnieje możliwość ubiegania się o tymczasowe przyznanie świadczeń w Polsce za okres, w którym instytucja polska nie posiada wszelkich niezbędnych informacji dotyczących uprawnienia do świadczeń w innym państwie, jednakże praktyka taka stosowana jest bardzo rzadko i nie rozwiązuje problemu. Wydana w takim trybie decyzja ma bowiem wyłącznie charakter czasowy i w przypadku otrzymania świadczeń rodzinnych za granicą może zaistnieć konieczność zwrotu tymczasowo przyznanych w Polsce świadczeń wraz z odsetkami.

Dlatego Adam Bodnar zwrócił się do minister Elżbiety Rafalskiej o rozważenie dalszych działań, zmierzających do usprawnienia trybu wypłaty tych świadczeń.

Do kogo skierować odwołanie lub skargę?

Decyzja o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia rodzinnego i wychowawczego ma charakter typowo administracyjny. W związku z tym, osoby kwestionujące decyzję urzędników mogą skorzystać ze standardowej ścieżki odwoławczej w ramach postępowania administracyjnego. Według przepisów, odwołanie jest wnoszone do organu wyższego stopnia, czyli samorządowego kolegium odwoławczego. Przy wnoszeniu odwołania trzeba wziąć pod uwagę swój adres zamieszkania lub pobytu, by złożyć pismo do właściwego SKO.

Odwołanie do SKO rodzic musi wnieść w ciągu 14 dni od daty doręczenia decyzji. Istnieje możliwość przywrócenia terminu na wniesienie odwołania. Jeżeli spóźnienie było efektem okoliczności niezawinionych przez rodzica (np. ciężkiej choroby), wniosek o przywrócenie terminu odwoławczego trzeba złożyć razem z odwołaniem do SKO (w ciągu 7 dni od ustania przyczyny przekroczenia terminu).

Jeżeli organ administracji publicznej, po przyjęciu odwołania, nie zdecyduje się na zmianę swojej wcześniejszej decyzji i uwzględnienie argumentów rodzica, prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przewiduje wniesieni skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Zgodnie z przepisami, prawomocna decyzja administracyjna nie zamyka bowiem obywatelowi niezadowolonemu z wydanego rozstrzygnięcia drogi odwoławczej. Strona niezadowolona, po wyczerpaniu środków zaskarżenia, które służyły w postępowaniu przed właściwym organem, może wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Przez wyczerpanie środków rozumie się sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, jak zażalenie, odwołanie lub — przewidziany w ustawie — wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

odpowiedzi nadesłanych do RPO przez urzędy wojewódzkie.

 

SPRAWDŹ TEŻ: Polski Społeczny Program Mieszkaniowy wprowadzał konsumentów w błąd – zadecydował UOKiK

SPRAWDŹ TEŻ: Zagubiona przesyłka. Co robić?

SPRAWDŹ TEŻ: Skarga na lekarza, przychodnię lub szpital – gdzie i jak złożyć?

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.