Rozwód kościelny. Jak unieważnić małżeństwo?

W prawie kanonicznym nie znajdziemy pojęcia rozwodu kościelnego. Właściwym określeniem jest unieważnienie małżeństwa. Jak wygląda procedura unieważnienia małżeństwa?

Rozwód kościelny. Jak unieważnić małżeństwo?
  • Martyna Kowalska
  • /
  • 21 sierpnia 2019

Stwierdzenie nieważności małżeństwa

W Kościele katolickim nie istnieje pojęcie rozwodu kościelnego. Prawo kościele dopuszcza wyłącznie stwierdzenie nieważności małżeństwa kościelnego. Wszystko dlatego, że zgodnie z prawem kościelnym związek małżeński jest nierozerwalny. Dlatego sąd może uznać jedynie unieważnienie małżeństwa. Jest to stwierdzenie, że małżeństwo nigdy nie zostało zawarte, czyli tak jakby go nie było.

Ustaleniem nieważności małżeństwa zajmuje się sąd kościelny. W toku całego procesu udowadnia się, że konkretne małżeństwo jest nieważne. Gdy orzeczenie będzie pozytywne, katolik może zawrzeć nowy związek małżeński.

Czy można sobie kupić relikwie świętych?Czy można sobie kupić relikwie świętych? Dorota Kraskowska

„Rozwód kościelny”

Sprawa sądowa związana ze stwierdzeniem nieważności małżeństwa rozpoczyna się w momencie, gdy jeden z małżonków wniesie skargę powodową do sądu kościelnego. Sąd kościelny znajduje się w każdej diecezji przy kurii diecezjalnej. Zasady działania sądu kościelnego nie są w żaden sposób związane z prawem krajowym. Sprawy rozpatrywane są wyłącznie na podstawie prawa kanonicznego. Wszystko to oznacza, że jeśli wobec małżonków zostanie orzeczony rozwód cywilny, to nie oznacza to automatycznie unieważnienia małżeństwa kościelnego i odwrotnie.

Jak unieważnić małżeństwo?

W procesie unieważnienie małżeństwa może pomóc adwokat kościelny. Skarga procesowa powinna wskazywać na tytuł prawny, który jest podstawą do stwierdzenia nieważności małżeństwa. Dodatkowo warto zawsze podać dane parafii, w której zawarto ślub kościelny.

Warto wiedzieć, że skarga nie ma na celu opisywanie historii małżeństwa (jak to jest przy rozwodzie świeckim). W skardze opisuje się raczej sytuacje, które pomogą znaleźć związek przyczynowy np. między niedojrzałością małżonka, a jego zachowaniem.

CZYTAJ TEŻ Co mogę zrobić ze swoim ciałem po śmierci?

Wśród okoliczności, które powodują nieważność małżeństwa, można wyróżnić:

  • wady umowy małżeńskiej,
  • wady obrzędu,
  • wiek (14 lat dla kobiety, 16 lat dla mężczyzny),
  • pokrewieństwo (nie wolno zawrzeć małżeństwa do 4 stopnia w linii bocznej),
  • powinowactwo,
  • różna wiara,
  • impotencja,
  • wieczysty publiczny ślub czystości,
  • podstęp,
  • powód natury psychicznej.

Zgodnie z prawem kanonicznym zawarcie małżeństwa musi mieć określoną formę. Chodzi np. o to, by podczas ceremonii był obecny świadek urzędowy (czyli kapłan). Jeśli prawne obowiązki nie zostaną spełnione, małżeństwo jest nieważne od samego początku.

Kiedy można zmienić nazwisko?Kiedy można zmienić nazwisko? Natalia Ryńska

Okoliczności nieważności małżeństwa

Jednym z najczęstszych powodów chęci uzyskania nieważności sakramentu małżeństwa, jest wada zgody małżeńskiej. Chodzi tu o naruszenie obowiązku małżeńskiego. Innymi słowy, małżonkowie mają obowiązek dochowania wierności małżeńskiej, a także pożycia intymnego. Dość często nieważność małżeństwa orzekana jest ze względu na skrajną niedojrzałość małżonków. Chodzi np. o brak możliwości stworzenia relacji opartej na miłości i szacunku. Niezdolność psychiczna często ujawnia się dopiero po ślubie, gdy małżonkowie zamieszkują razem i dzielą obowiązki. Przykładem niedojrzałości może być np. radzenie się we wszystkich sprawach rodziców bez liczenia się ze zdaniem małżonka.

Chcąc złożyć skargę, która ma stwierdzić nieważność małżeństwa, nie wystarczy poprosić o orzeczenie rozwodu (jak to jest w sprawach cywilnych), ale podać podstawę, na jakiej taka nieważność ma być stwierdzona.

Procedura nieważności małżeństwa

Gdy skarga zostanie wniesiona, przewodniczący trybunału kościelnego wydaje dekret. Na jego mocy przyjmuje lub odrzuca skargę. Gdy skarga zostaje przyjęta, rozpoczyna się proces.

Różnica w stosunku do spraw cywilnych polega na tym, że rozprawa nie odbywa się publicznie. Strony wzywane są pojedynczo i składają szczegółowe zeznania sędziemu i notariuszowi.

Ile kosztuje unieważnienie małżeństwa?

Średni koszt uzyskania unieważnienia małżeństwa, bez uwzględnienia kosztów adwokata, to 2 tys. złotych. Opłaty procesowe to od 900 zł do 2300 zł. Gdy jest potrzebny biegły sądowy, trzeba będzie dodatkowo wydać ok. 500 zł.

Warto wiedzieć, że w każdej sprawie o unieważnienie małżeństwa, istnieje obrońca węzła małżeńskiego. Jest to osoba, która podaje w wątpliwość dowody i argumentację powoda.

Gdy środki dowodowe się wyczerpią, akta sądowe są publikowane. Przez określony czas strony postępowania mogą zapoznać się z dokumentacją. Potem dochodzi do zamknięcia postępowania dowodowego.

Adwokat kościelny – kto to jest?

Adwokat kościelny to prawnik, który zna prawo kanoniczne. Oczywiście strony nie mają obowiązku korzystać z adwokata, dobrze jednak się na niego zdecydować, bo sprawy kościelne są dość skomplikowane.

Adwokatem w sprawach o unieważnienie małżeństwa może być doktor prawa kanonicznego lub adwokat, który posiada dekret biskupa. Może to być zatem osoba świecka. Adwokatem kościelnym nie może być adwokat, który jest tylko magistrem prawa, tzw. adwokat świecki z kancelarii adwokackiej.

Adwokat kościelny pomaga ustalić tytuł lub tytuły nieważności małżeństwa, sporządza skargę powodową, dobiera materiał dowodowy. W niektórych przypadkach może być także obecny przy przesłuchiwaniu świadków, przeglądać akta sprawy w czasie publikacji.

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.

Security Magazine

Czy ten artykuł był przydatny?

Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Zapisz się na newsletter, a raz na jakiś czas wyślemy Ci powiadomienie o najważniejszych tematach. Dla subskrybentów newslettera przygotowujemy specjalne wydarzenia np. webinaria. Nie pożałujesz!