Prawa konsumentów – gdzie szukać pomocy?

Świadomość konsumencka w Polsce nadal nie jest na najwyższym poziomie, dlatego mniej obeznane osoby mogą mieć problemy z egzekwowaniem swoich konsumenckich praw.

Prawa konsumentów – gdzie szukać pomocy?
  • Katarzyna Grum
  • /
  • 30 listopada 2018

W poniższym artykule dowiesz się, do kogo zwrócić się z konkretnym problemem, tak, by skutecznie otrzymać pomoc.

Od czego zacząć?

Na samym początku warto zadzwonić na Infolinię Konsumencką. Dzięki temu uzyskasz poradę, która pomoże Ci rozwiązać problem z nieuczciwym przedsiębiorcą. Porady udzielane są bezpłatnie, Ty jedynie ponosisz koszt połączenia telefonicznego. Jeżeli Twoja sprawa jest bardziej złożona, to osoby z infolinii podpowiedzą, gdzie się zwrócić, by Twoje prawa były respektowane.

Rzecznik Praw konsumentów

Jeżeli potrzebujesz większej pomocy, to najlepiej zgłosić się do miejskiego lub powiatowego Rzecznika Praw Konsumentów. Zacznij od tej wyszukiwarki – wybierz z listy interesujące Cię zagadnienie, województwo, miasto, uzyskasz dane kontaktowe do Rzecznika, ale również do innych instytucji, które mogą być pomocne w rozwiązaniu Twojego problemu.

Musisz pamiętać, że Rzecznik Praw Konsumenta zajmuje się sprawami indywidualnymi. Jego pomoc jest bezpłatna, a do jego zadań należy m.in.:

  • zapewnienie bezpłatnego poradnictwa konsumenckiego i informacji prawnej w zakresie ochrony interesów konsumentów,
  • składanie wniosków w sprawie stanowienia i zmiany przepisów prawa miejscowego w zakresie ochrony interesów konsumentów,
  • występowanie do przedsiębiorców w sprawach ochrony praw i interesów konsumentów,
  • współdziałanie z właściwymi miejscowo delegaturami Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, organami Inspekcji Handlowej oraz organizacjami konsumenckimi,
  • wytaczanie powództwa na rzecz konsumentów oraz wstępowanie, za ich zgodą, do toczącego się postępowania w sprawach o ochronę interesów konsumentów.1

Oprócz wyżej wymienionych punktów, Rzecznik może również udzielać pomocy konsumentom już na drodze sądowej.

Należy mieć również świadomość, że Rzecznik nie ma mocy prawnej, by karać lub wpływać na decyzje przedsiębiorcy. Za to może współpracować z innymi organami — zebrane przez siebie materiały i informacje, przekazać konkretnym instytucjom, co może rozpocząć kontrolę. Dopiero kontrola innego organu może zakończyć się karą finansową.

UOKiK — Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta

UOKiK jest centralnym organem administracji państwowej, a to również oznacza, że bezpośrednio odpowiada przed Prezesem Rady Ministrów.

W porównaniu do Rzecznika Praw Konsumentów, UOKiK zajmuje się ochroną zbiorowych interesów konsumenckich, a także ochroną konkurencji. Do jego zadań w zakresie konkurencji.

  • prowadzenie postępowań antymonopolowych w sprawach praktyk ograniczających konkurencję – nadużywania pozycji dominującej na rynku oraz niedozwolonych porozumień (karteli). Mogą się one zakończyć nakazem zaniechania kwestionowanych działań oraz nałożeniem kary pieniężnej,
  • Prezesowi UOKiK przysługuje także prawo kontroli koncentracji, w celu niedopuszczenia do sytuacji, w której w wyniku łączenia się przedsiębiorców powstanie podmiot dominujący na rynku.2

Jak już zostało wspomniane, konsumenci również są pod ochroną UOKiK – u. Żeby zapewnić im ochronę, Urząd działa poprzez:

  • prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Mogą się one zakończyć nakazem zaniechania kwestionowanych działań, nakazem usunięcia trwających skutków naruszenia, a także nałożeniem kary pieniężnej. Prezes UOKiK może również – jeszcze przed zakończeniem postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów — wydać decyzję tymczasową, w której zobowiąże przedsiębiorcę do zaniechania określonych działań w celu zapobieżenia poważnym i trudnym do usunięcia zagrożeniom dla konsumentów,
  • prowadzenie postępowań w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone – to znaczy kształtujących interesy konsumentów w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami,
  • podawanie do publicznej wiadomości, w tym na stronie internetowej Urzędu, ostrzeżeń konsumenckich w sytuacji, gdy istnieje szczególnie uzasadnione podejrzenie, że przedsiębiorca dopuszcza się praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, która może spowodować znaczne straty lub niekorzystne skutki dla szerokiego kręgu konsumentów oraz bezpłatnych komunikatów dotyczących zachowań i zjawisk, które mogą istotnie zagrażać interesom konsumentów,
  • wyrażanie istotnego poglądu w sprawie – UOKiK może wyrazić swój pogląd w sprawie dotyczącej ochrony konsumentów przed sądem powszechnym, jeśli przemawia za tym interes publiczny,
  • korzystanie z instytucji tajemniczego klienta, która pozwala na uzyskanie dowodów w prowadzonym postępowaniu,
  • prowadzenie postępowań w sprawach ogólnego bezpieczeństwa produktów — służących ochronie zdrowia i życia konsumentów. W ich wyniku Prezes UOKiK może nakazać między innymi wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie oraz, zgodnie z nowelizacją ustawy o ogólnym bezpieczeństwie produktów z 12 stycznia 2007 roku, nałożyć karę pieniężną w wysokości do 100 tys. zł,
  • monitorowanie systemu nadzoru rynku, który służy zapewnieniu, że w obrocie znajdują się wyłącznie produkty bezpieczne i spełniające zasadnicze wymagania – określone w aktach prawnych wprowadzających do prawa polskiego tzw. dyrektywy nowego podejścia,
  • zarządzanie systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych.3

Oprócz wyżej wymienionych obowiązków, prezes UOKiK posiada kompetencje w zakresie pomocy publicznej. Do jego obowiązków należy zgłaszanie projektów do Komisji Unii Europejskiej, opiniowanie, czy wsparcie dla projektu spełnia przesłanki pomocy publicznej, monitorowanie wsparcia udzielanego polskim przedsiębiorcom. Co ciekawe prezes UOKiK ma możliwość reprezentowania Rządu Polskiego i w jego imieniu wniesienie odwołania od decyzji Komisji Europejskiej – następnie w imieniu Polski bierze udział w toczących się postępowaniach przed tymi sądami.

Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej

Tutaj robi się trochę poważniej, ponieważ w porównaniu do Rzecznika Praw Konsumentów, Inspekcja Handlowa ma rozszerzone kompetencje. Zacznijmy od tego, czym dokładnie jest WIIH. Jest to wyspecjalizowany organ państwowy, której celem jest ochrona praw konsumentów, ale także interesów gospodarczych państwa. Do jego zadań należy:

  • kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą,
  • kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu w zakresie zgodności z wymaganiami określonymi w przepisach,
  • kontrola produktów w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa,
  • kontrola substancji chemicznych, preparatów chemicznych, wyrobów i detergentów przeznaczonych dla konsumentów,
  • kontrola produktów znajdujących się w obrocie handlowym lub przeznaczonych do wprowadzenia do takiego obrotu w zakresie oznakowania i zafałszowań, oraz kontrola usług,
  • kontrola przestrzegania przez sprzedawców detalicznych i sprzedawców hurtowych przepisów o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym,
  • kontrola przestrzegania przez sprzedawców detalicznych i sprzedawców hurtowych przepisów o bateriach i akumulatorach,
  • podejmowanie mediacji w celu ochrony interesów i praw konsumentów,
  • organizowanie i prowadzenie stałych polubownych sądów konsumenckich,
  • prowadzenie poradnictwa konsumenckiego,
  • inne zadania wynikające z USTAWY z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji Handlowej oraz innych ustaw.[1]

Oprócz działania samego organu Inspekcji Handlowej działają stałe polubowne sądy konsumenckie. Zostały stworzone po to, by rozstrzygać spory między konsumentami a przedsiębiorcami. Co ciekawe, sprawę do polubownego sądu może wnieść również przedsiębiorca lub organizacja konsumencka. Żeby rozstrzygnąć sprawę, potrzeba obustronnej zgody na polubowne rozstrzygnięcie konfliktu. Porozumienie stron oraz wyrok sądu polubownego ma taką samą moc jak wyrok sądu powszechnego. Więc czym różni się sąd polubowny od sądu powszechnego? W tym pierwszym sądzie z pewnością rozstrzygnięcie sprawy trwa o wiele krócej, koszty i formalności również są mniejsze.

Federacja Konsumentów

Federacja Konsumentów jest niezależną organizacją pozarządową, mająca status pożytku publicznego. Organizacja postawiła sobie za cel ochronę konsumenta indywidualnego, jak sami podkreślają, nie udzielają pomocy prawnej przedsiębiorcom.

Żeby osiągnąć ten cel, Federacja postawiła na niesienie edukacji w zakresie praw konsumenta. W ramach tego prowadzą działania edukacyjne nakierowane w stronę dzieci, młodzieży oraz seniorów. Z pewnością jest to nieoceniona pomoc, ponieważ osoby ze zmniejszoną lub nierozwiniętą jeszcze asertywnością łatwiej ulegają manipulacjom ze strony nieuczciwych firm.

Na tym nie kończą się działania FK. Ponadto współpracują z państwowymi organami, ale również w instytucjach, np. polubownych sądach konsumenckich czy Inspekcji Handlowej.

Federacja zabiega o to, by przepisy prawa gwarantowały bezpieczeństwo konsumentom, a również o to, by rynek rozwijał się zgodnie z etyką. Żeby osiągnąć ten cel, FK lobbuje, opiniuje, inicjuje oraz zabiega w sprawach przepisów prawnych.

Inne instytucje

Poza wyżej wymienionymi istnieją inne instytucje, które skierowane są do konkretnych branży. Tutaj należy wymienić Rzecznika Finansowego. Jest to instytucja, która wspiera osoby prowadzące spory z instytucjami finansowymi, np. z bankami, ubezpieczycielami czy maklerami. Rzecznik Finansowy udziela porad konsumenckich, a także pomaga na każdym etapie sprawy sądowej.

Warto wiedzieć, że problemy związane z rynkiem energetycznym należy zgłaszać do Urzędu Regulacji Energetyki. Sprawy dotyczące dostawców internetu lub usług telekomunikacyjnych rozwiąże Urząd Komunikacji Elektronicznej.

Podróżujący mogą zgłaszać swoje problemy do Urzędu Lotnictwa Cywilnego lub do Urzędu Transportu Kolejowego – w zależności od środka transportu.

Jak wynika z całego artykułu, żaden konsument lub przedsiębiorca nie jest pozostawiony sam sobie. Liczne regulacje, przepisy gwarantują zabezpieczenie praw konsumenckich, a w razie potrzeby ich egzekwowanie.

 


1 https://uokik.gov.pl/rzecznicy.php

2 https://uokik.gov.pl/kompetencje_prezesa_uokik.php#faq3468

3 https://uokik.gov.pl/kompetencje_prezesa_uokik.php#faq3470

4 https://mfiles.pl/pl/index.php/Pa%C5%84stwowa_Inspekcja_Handlowa

Dziękujemy, że przeczytałaś/eś nasz artykuł do końca. Jeśli chcesz być na bieżąco z informacjami prawnymi, zapraszamy do naszego serwisu ponownie!
Jeżeli podobał Ci się artykuł podziel się z innymi udostępniając go w mediach społecznościowych - poniżej masz szybkie linki do udostępnień.

Security Magazine

Czy ten artykuł był przydatny?

Newsletter

Bądźmy w kontakcie! Zapisz się na newsletter, a raz na jakiś czas wyślemy Ci powiadomienie o najważniejszych tematach. Dla subskrybentów newslettera przygotowujemy specjalne wydarzenia np. webinaria. Nie pożałujesz!